Mapa - Gough (Gough Island)

Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (poprzednio: Święta Helena i Dependencje, ang. Saint Helena and Dependencies, od 1 września 2009 oficjalna nazwa terytorium to Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha) – brytyjskie terytorium zamorskie, które składa się z trzech części położonych na południowym Oceanie Atlantyckim, odległych od siebie o kilka tysięcy kilometrów. W jej skład wchodzą: Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia (ang. Ascension) oraz archipelag Tristan da Cunha, do którego administracyjnie zaliczana jest również wyspa Gough.

Wyspy na Oceanie Atlantyckim w odległości około 1900 km od południowo-zachodnich wybrzeży Afryki. Powierzchnia wysp wynosi 420 km², a zamieszkują je 6563 osoby (2008). Stolicą terytorium jest Jamestown, na Wyspie Świętej Heleny, liczące około 1000 mieszkańców. W skład terytorium wchodzi 8 wysp. Największą wyspą jest Wyspa Świętej Heleny mająca powierzchnię 122 km². Pozostałe wyspy to: Wyspa Wniebowstąpienia (91 km²) oraz archipelag Tristan da Cunha składający się z wysp: Tristan da Cunha, Gough, Inaccessible i trzech wysp Nightingale (razem 207 km²). Linia brzegowa terytorium Świętej Heleny ma długość 60 km. Wyspy powstały wskutek działalności wulkanicznej związanej z Grzbietem Środkowoatlantyckim. Na Wyspie Świętej Heleny występuje klimat tropikalny; morski, łagodzony przez pasat. Jest ona pochodzenia wulkanicznego, w większości górzysta (najwyższy szczyt Diana’s Peak (818 m n.p.m.)). Wyspa Wniebowstąpienia pozostaje natomiast w strefie klimatu równikowego, gorącego i wilgotnego. Jest ona również pochodzenia wulkanicznego, prawie całkowicie pozbawiona roślinności. Ma ona duże znaczenie strategiczne (podczas wojny o Falklandy w 1982 pełniła funkcję bazy powietrzno-morskiej sił brytyjskich i amerykańskich, była bazą podczas programu kosmicznego Apollo, zlokalizowana jest na niej stacja przekaźnikowa dla telekomunikacji pomiędzy Afryką i Europą). Znana jest także z zielonych żółwi morskich, które każdego roku między grudniem a majem przybywają na nią składając na plaży jaja. Natomiast archipelag Tristan da Cunha to klimat umiarkowany; morski, łagodzony przez pasat (chłodniejszy niż na Wyspie Świętej Heleny). To właśnie na wyspie Tristan da Cunha znajduje się najwyższy szczyt terytorium Świętej Heleny – Queen Mary’s Peak (2060 m). Zasoby naturalne wysp to ryby i homary. Kolonia to również ważny punkt zaopatrzenia w słodką wodę statków transoceanicznych.